Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)
Η Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) είναι μία από τις συχνότερες νευροβιολογικές διαταραχές της παιδικής ηλικίας, η οποία συνεχίζεται, και στην ενήλικη ζωή. Είναι κατά ένα μεγάλο ποσοστό κληρονομική καθώς αρκετά παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν στο περιβάλλον τους συγγενή με αυτή τη διαταραχή. Εμφανίζεται στο 5-7% του μαθητικού πληθυσμού με σχέση συνήθως 3:1 υπέρ των αγοριών. Τα κορίτσια που εμφανίζουν ΔΕΠΥ φαίνεται να μαθαίνουν να διαχειρίζονται καλύτερα την διαταραχή τους, δεν είναι τόσο υπερκινητικά, για αυτό και η διάγνωση μπορεί να γίνει αργότερα. Η εμφάνιση της ΔΕΠΥ είναι όλο και συχνότερη και αποτελεί μία από τις πιο μελετημένες παιδοψυχιατρικές διαταραχές παγκοσμίως.
Η αναγνώριση των παιδιών με ΔΕΠΥ γίνεται μεταξύ 3 έως 7 ετών και γίνεται αντιληπτή, τις περισσότερες φορές, με την ένταξη των παιδιών στο σχολείο, λόγω των αυξημένων απαιτήσεων για συγκέντρωση, προσοχή, οργάνωση και ακολουθία των κανόνων της τάξης.
Βασικά χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠΥ, όπως ορίζονται από το DSM-IV, είναι η διάσπαση της προσοχής, η παρορμητικότητα και η υπερκινητικότητα. Με βάση τα συμπτώματα που επικρατούν στα παιδιά σχολικής ηλικίας διακρίνουμε τρεις τύπους ΔΕΠΥ με τα βασικά χαρακτηριστικά τους:
- Απρόσεκτος Τύπος:
- Αποτυχία συγκέντρωσης προσοχής σε λεπτομέρειες, κάνει λάθη απροσεξίας στις δραστηριότητες της καθημερινότητας του.
- Διασπάται η προσοχή του κατά την διάρκεια δραστηριοτήτων από εξωτερικά ερεθίσματα.
- Δίνει την εντύπωση ότι δεν ακούει όταν του απευθύνονται.
- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες και δεν ολοκληρώσει δραστηριότητες.
- Δεν μπορεί να οργανώσει εργασίες που απαιτούν συστηματική πνευματική προσπάθεια ή τις αποφεύγει/ξεχνά να τις κάνει.
- Χάνει τα πράγματά που είναι απαραίτητα για αυτά που καλείται να κάνει.
- Είναι ανοργάνωτος.
Ο απρόσεκτος τύπος παρουσιάζεται συχνά σε παιδιά σχολικής ηλικίας και ενδέχεται να μη γίνει αντιληπτός καθώς δεν συνυπάρχει με διασπαστική συμπεριφορά.
- Τύπος Παρορμητικότητας/Υπερκινητικότητας
- Κάνει νευρικές κινήσεις με τα χέρια του ή τα πόδια του ή στριφογυρίζει.
- Δυσκολεύεται να παραμείνει στη θέση του ειδικότερα σε καταστάσεις που απαιτούν την παραμονή του στη θέση του (π.χ. το θρανίο).
- Τρέχει ή σκαρφαλώνει σε στιγμές που δεν του επιτρέπεται.
- Αδυνατεί να παίξει ή να συμμετάσχει σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες με ηρεμία.
- Μιλά συνεχώς.
- Απαντά χωρίς να περιμένει να ολοκληρώσει την ερώτηση ο συνομιλητής του.
- Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του.
- Διακόπτει τους άλλους.
- Δεν σκέφτεται πριν αντιδράσει.
Ο τύπος παρορμητικότητας/υπερκινητικότητας συναντάται πιο συχνά σε παιδιά μικρότερης ηλικίας που παρουσιάζουν έντονα υπερκινητική και παρορμητική συμπεριφορά.
- Συνδυασμένος τύπος:
Στον τύπο αυτόν παρουσιάζονται συμπτώματα απροσεξίας και υπερκινητικότητας/παρορμητικότητας είναι δηλαδή ένας συνδυασμός των άλλων δύο τύπων.
Η Κλινική εικόνα της ΔΕΠΥ διαφέρει σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού. Για να αντιληφθούμε ότι ένα παιδί έχει ΔΕΠΥ πέραν της έγκυρης και έγκαιρης διάγνωσης, τα συμπτώματα που παρουσιάζει το παιδί θα πρέπει να διαρκούν πέραν των 6 μηνών και εκδηλώνονται με ακραίες συμπεριφορές δημιουργώντας έτσι σοβαρές δυσκολίες στην ακαδημαϊκή τους πορεία και την κοινωνική τους εξέλιξη. Βασικά χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ είναι η διάσπαση προσοχής, η παρορμητικότητα, η απροσεξία και η υπερκινητικότητα.
ΔΕΠΥ και αναπτυξιακά στάδια
Βρεφική/προσχολική ηλικία
Τα πρωταρχικά σημάδια της ΔΕΠΥ μπορεί να γίνουν εμφανή από τη βρεφική ηλικία και να θορυβήσουν τους γονείς. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του βρέφους που παραπέμπουν ευθέως στην πιθανότητα ύπαρξης ΔΕΠΥ. Παρόλα αυτά, έρευνες έχουν δείξει ότι το 60% των παιδιών που διαγνώστηκαν στην παιδική ηλικία με ΔΕΠΥ ήταν υπερβολικά ανήσυχα ως μωρά και χαρακτηρίζονταν ως δύσκολα βρέφη. Ως βρέφη παρουσίαζαν δυσκολίες στις διατροφικές τους συνήθειες, δυσκολία στη μετάβαση από το γάλα στη στερεά τροφή και ασταθές ωράριο ύπνου, έντονο κλάμα χωρίς προφανή λόγο και αυξημένα επίπεδα κινητικής δραστηριότητας. Επιπρόσθετα, άργησαν να μιλήσουν και άργησαν να αποκτήσουν έλεγχο των σφιγκτήρων.
Τα πρώτα σημάδια τη διαταραχής εμφανίζονται από την νηπιακή ηλικία. Ειδικότερα, τα παιδιά αυτή της ηλικίας συχνά εμφανίζουν δυσκολίες στον συντονισμό των κινήσεών τους και αδεξιότητα. Εξαιτίας της παρορμητικότητάς τους έχουν περισσότερα ατυχήματα από άλλα παιδιά και χρειάζονται μεγαλύτερη επίβλεψη. Συνήθως αθετούν τους κανόνες που θέτουν οι γονείς ή οι νηπιαγωγοί. Εμφανίζουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου, όπως δυσκολίες στην άρθρωση και στη δομή του προφορικού λόγου.
Σχολική ηλικία
Η ΔΕΠΥ γίνεται πιο εμφανής στη σχολική ηλικία, όπου οι απαιτήσεις στο σχολείο αυξάνονται, το ίδιο και ο χρόνος που το παιδί πρέπει να μείνει συγκεντρωμένο και ακίνητο στην καρέκλα του. Τα παιδιά με ΔΕΠΥ σε αυτή την ηλικία παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες (ανάγνωση, μαθηματικά, ορθογραφία), είναι ασυνεπή στις υποχρεώσεις τους λόγω έλλειψης κινήτρων και παρορμητικής συμπεριφοράς. Επίσης, βιώνουν συνεχείς εμπειρίες αποτυχίας στο σχολείο, παρουσιάζουν χαμηλό αυτοέλεγχο και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Τέλος, δεν είναι αποδεκτά στις παρέες των συνομηλίκων τους λόγω κακής χρήσης των κοινωνικών δεξιοτήτων και επιθετικότητας.
Εφηβεία
Στην εφηβεία συνήθως η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα υποχωρεί και παραμένει η διάσπαση προσοχής. Τα βασικά χαρακτηριστικά των εφήβων με ΔΕΠΥ είναι η αίσθηση μόνιμης ανησυχίας, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η κατάθλιψη, η σχολική αποτυχία (συχνά εγκατάλειψη σχολείου), έντονα ακαδημαϊκά προβλήματα, εμπλοκή σε καβγάδες, παραβατικότητα, τα οποία είναι πιο εμφανή στο σχολείο.
Διάγνωση της ΔΕΠΥ
Η διάγνωση της ΔΕΠΥ γίνεται από Αναπτυξιολόγο, Παιδοψυχίατρο ή Παιδονευρολόγο. Περιλαμβάνει την λήψη ιστορικού από τους γονείς, την συμπλήρωση ειδικών ερωτηματολογίων από τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, την παρατήρηση του παιδιού καθώς και μία νευρολογική εκτίμηση έτσι ώστε να αποκλειστούν οργανικές αιτιολογίες.
Ενδείξεις για να αναζητήσετε εκτίμηση από κάποιον ειδικό!
Παρατηρήστε αν το παιδί:
- Δεν μπορεί να συγκεντρωθεί.
- Αποσπάται εύκολα.
- Δείχνει να μην ακούει.
- Δεν προσέχει τις λεπτομέρειες.
- Κάνει λάθη απροσεξίας.
- Δυσκολεύεται με την οργάνωση.
- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες.
- Χάνει συχνά πράγματα.
- Ξεχνάει τις σχολικές εργασίες.
- Αποφεύγει εργασίες που απαιτούν πολλή σκέψη.
- Μιλάει συνεχώς.
- Δυσκολεύεται να παραμείνει καθιστός/η.
- Κουνάει χέρια, πόδια και στριφογυρίζει στη καρέκλα.
- Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του.
- Διακόπτει τους άλλους και δεν περιμένει πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση να απαντήσει.
- Δεν σκέφτεται πριν αντιδράσει.
- Δεν ακολουθεί κανόνες παιχνιδιών.
Τα παραπάνω δεν αποτελούν διαγνωστικό οδηγό !
Επικοινωνήστε μαζί μας στο κέντρο μας στην Αγία Παρασκευή για να μάθετε για τα θεραπευτικά μας προγράμματα σχετικά με την ΔΕΠΥ αλλά και για οποιαδήποτε άλλη πληροφορία.
Επικοινωνήστε μαζί μας